Belichten is een kunst. Met de juiste belichting kun je een anders saai beeld tot een kunstwerk maken, en andersom kan middelmatige belichting een goede foto verpesten. Jammer genoeg roept het woord “lichtmeting” vaak vermoeiende associaties op: eindeloos kaartjes vasthouden, dure apparatuur en honderd testfoto’s. Gelukkig is dat helemaal niet (altijd) nodig, en kun je met een paar kleine aanwijzingen je belichting al enorm verbeteren!
F-stops en het dynamische bereik
Een camera heeft meestal 7 F-stops: stappen naar links of rechts op de lichtmeter. Vergeleken met wat het menselijk oog waarneemt, is dit nog een beetje beperkt: je ogen nemen 10 tot 14 f-stops waar. Daardoor kan het bijvoorbeeld dat die zonsondergang er op de foto zo saai uitziet: jouw ogen kunnen veel beter de nuances in de donkere én lichte plekken waarnemen.
Sluitertijd, diafragma en lichtgevoeligheid
De drie elementen in je camera die bepalen hoe de foto belicht wordt, zijn sluitertijd, diafragma en lichtgevoeligheid. Op DSLR-camera’s en de betere compactcamera's kun je zelf bepalen welke van deze factoren je wilt instellen, terwijl de andere factoren stabiel blijven. Hoe korter de sluitertijd, des te verder je het diafragma open moet zetten (laag F-getal) om je onderwerp helder in beeld te krijgen. Wil je een korte sluitertijd én een grote scherptediepte (dus een hoog F-getal), dan zul je aan de lichtgevoeligheid (ISO) moeten sleutelen om genoeg licht op de foto te krijgen. Zo kun je handmatig je belichting bepalen, maar daar gaat flink wat werk in zitten.
Lichtmeting in je camera
Een snellere manier om je lichtmeting te doen, is te vertrouwen op je camera. Elke camera is in staat om zelf een aardige gok te doen, en beschikt meestal over tenminste 3 programma’s: matrixmeting (ook wel evaluatieve meting of meerveldenmeting genoemd), centrumgerichte meting en spotmeting.
Matrixmeting is de standaardinstelling, omdat hij in de meeste gevallen een goed resultaat geeft. De camera meet de hoeveelheid licht over het gehele plaatje, en past de instellingen daarop aan. Bij onderwerpen zonder grote contrasten is dit een goede optie, maar bij foto’s waar bepaalde delen bijvoorbeeld licht zijn, gaat veel nuance verloren.
Bij centrumgerichte meting wordt nog steeds het volledige plaatje gemeten, maar ligt de nadruk op wat er in het midden te zien is. Dit is handig voor als je een duidelijk onderwerp hebt dat wat lichter of donkerder is dan de omgeving. Met centrumgerichte meting wordt de omgeving niet vergeten, maar krijg je toch een gelijkmatige belichting op je onderwerp.
Spotmeting gaat nog een stapje verder: daarbij gaat het uitsluitend om het onderwerp in het midden van de foto. De rest van het plaatje wordt met rust gelaten: alleen dat wat binnen het kader valt, telt. De belichting wordt daar helemaal op afgesteld. Dit kan schitterende resultaten opleveren, maar het kost vaak wat meer tijd om het juiste resultaat te krijgen. Kijk eens hieronder voor de drie verschillende metingen in de praktijk.
Accessoires bij lichtmetingen
Een grijskaart is een handig stukje gereedschap voor een fotograaf: doordat deze kaart precies 18% grijs is, kan een camera (of bewerkingssoftware zoals Photoshop en Lightroom) deze kleur gebruiken als referentiekader, waardoor je een exacte kleurweergave krijgt.
Als je er budget voor hebt, kun je ook gebruik maken van een externe lichtmeter. Die kosten echter meestal rond de €300. Probeer eerst eens wat te spelen met de lichtmeter die je al op je camera hebt en kijk wat jij het mooiste resultaat vindt geven!
